Τηλεσκόπια, γαλαξίες και τα άγνωστα του συμπαντος

CSIRO's ASKAP telescope under the Milky Way. Source: CSIRO

Get the SBS Audio app

Other ways to listen

Ο Ερευνητικός επικεφαλής του CSIRO, Δρ Αναστάσιος Τζιούμης συζήτησε μαζί μας τη σημασία του τηλεσκοπίου, τους στόχους των επιστημόνων και μοιράστηκε τον ενθουσιασμό του για τα νέα στοιχεία.

Κύρια σημεία

Δημιουργία ραδιοτηλεσκοπίου με ικανότητα παραγωγής νέας πληροφορίας
Πρώτο βήμα που θα οδηγήσει σε διεθνή συνεργασία για την εξερεύνηση του σύμπαντος
Δεδομένα που η μας βοηθούν στην κατανόηση της θέσης μας ανα τους γαλαξίες

Πριν από λίγες ημέρες το Επιστημονικό Συμβούλιο της Αυστραλίας (Commonwealth Scientific and Industrial Organisation – CSIRO) ανακοίνωσε την ανίχνευση ενός εκατομμυρίου νέων γαλαξιών με τη χρήση του αυστραλιανού τηλεσκοπίου που δημιούργησαν.

O ελληνικής καταγωγής ο Δρ. Αναστάσιος Τζιούμης, με επιτελικό ρόλο Research Director στο CSIRO μας βοήθησε να κατανοήσουμε τη σημασία της καινότομίας.

Γαλαξίας είναι πολλά εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια αστέρες. Ο δικός μας είναι μικρός σχετικά. Τα αστέρια του σύμπαντος πιο πολλά από κάθε κόκκο άμμου πάνω στη γη.

Το τηλεσκόπιο που δημιουργήθηκε από τους Αυστραλούς επιστήμονές δεν είναι οπτικό, αλλά ραδιοτηλεσκόπιο. Αποτελείται από 36 επιμέρους δορυφορικά πιάτα, το κάθε ένα με 12 μέτρα διάμετρο, διεσπαρμένα σε έκταση 8 χιλιομέτρων τα οποία δέχονται ραδιοκύματα από τον ουρανό και τα αστρικά σώματα.

Με την στρατηγική αυτή είναι ικανή η δημιουργία εικονικού υπερ-τηλεσκόπιου, δηλαδή ένα τεράστιο «τηλεσκόπιο» οκτώ χιλιομέτρων που μπορεί να καταγράφει συνεχώς τον ουρανό.

"Όσο περισσότερα είναι τα πιάτα και όσο μεγαλύτερα στην έκταση που καταλαμβάνουν τόσο η διακριτική ικανότητα και ευαισθησία των δεδομένων αυξάνεται.", μας εξήγησε ο Δρ. Τζιούμης.

ASKAP telescope radio dishes in the Australian desert . Source: CSIRO

Το νέο αυτό τηλεσκόπιο αποτελεί μονάχα το πρώτο βήμα στην πορεία για την σύσταση του διεθνούς τηλεσκόπιου «Παράταξης Τετραγωνικού Χιλιομέτρου» , Square Kilometre Array – SKA, διακρατική συνεργασία κόστους ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων.

Η καταγραφή που έγινε αποτελεί μονάχα πρόβα για το μέλλον καθώς το ραδιοτηλεσκόπιο θα το πλάνο των ερευνητών είναι να χρησιμοποιηθεί σε βάθος 5 με 10 ετών, στα οποία εκτιμάτε πως θα ανακαλύψει τόσο 10 με 50 εκατομμύρια νέους γαλαξίες, όσο νέες πληροφορίες και αστρικά αντικείμενα.

Συγκρίνοντας το με τις προηγούμενες εδραιωμένες τεχνικές, προσφέρει την ικανότητα στους επιστήμονες να καταγράφουν πληροφορία σε διαφορετικά τμήματα του ουρανού σε ξεχωριστό χρόνο για κάθε δορυφορικό πιάτο. Το αποτέλεσμα είναι καταγραφή του ουρανού σε πολλαπλά σημεία ταυτόχρονα.

"Το αποτέλεσμα ήταν ένας «κατάλογος αστέρων», ένας άτλαντας του ουρανού", σημείωσε ο Δρ. Τζiούμης τον οποίο και παρομοίωσε με τους χάρτες της Google.

Το εγχείρημα μας αυτό είναι μια «πρόβα». Βλέπουμε πράγματα που όχι μόνο δεν έχουμε ξαναδεί, αλλά πράγματα που δεν έχουμε καν φανταστεί, τα «Άγνωστα των αγνώστων».

Η διαδικασία εκτελέσθηκε πολύ γρήγορα και παρατήρησε το 83% περίπου του σύμπαντος, ανακαλύπτωντας 3 εκατομμύρια νέα ουράνια σώματα από τα οποία το 1 εκατομμύριο δεν έχουν ειδωθεί ξανά ποτέ.

Ο μακροπρόθεσμος στόχος της συλλογής αυτών των δεδομένων είναι η στατιστική ανάλυση πληθυσμού των γαλαξιών ώστε να κατανοηθεί τόσο η λεπτομέρειά τους, άγνωστες πληροφορίες, τις αλλαγές που υφίστανται και γενικότερα να την κατανόηση του σύμπαντος και των διεργασιών τους.

Ο Δρ. Τζιούμης γεννήθηκε στην Ελλάδα, στο Κεραστάρι Αρκαδίας, και μετανάστευσε στην Αυστραλία το 1970. Έπειτα έγινε δεκτός στο πανεπιστήμιο του Σύδνευ με υποτροφία για να σπουδάσει Φυσική, Μαθηματικά και Ηλεκτρική Μηχανική.

Εκτιμά ιδιαίτερα τις ευκαιρίες που του δόθηκαν στην Αυστραλία δίχως να ξεχνά την πατρίδα του. Είναι διοργανωτής του Παγκοσμίου Ράδιο-Αστρονομικού Επιστημονικού Συνέδριου “The Labyrinth of the Unexpected: unforeseen treasures in impossible regions of phase space” το οποίο πραγματοποιείται στη γενέτειρά του, το Κεραστάρι.