Πριν από 140 χρόνια στο Picton, ένα χωριό περίπου 100 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Σύδνεϋ, οδηγήθηκε στην τελευταία του κατοικία ο Αντώνης Μανώλης.
Ο Μανώλης, έφτασε στο Σύδνεϋ με άλλους έξι συμπατριώτες του στις 7 Αυγούστου 1829 ως βαρυποινίτης, έχοντας εξοριστεί μόνιμα από τις βρετανικές αρχές.
Οι Αντώνης Μανώλης, Δαμιανός Νίνης, Γεώργιος Βασιλάκης, Γκίκας Βούλγαρης, Γεώργιος Λαρίτσος, Νικόλαος Παπανδρέας και Κωνσταντίνος Στρομπόλης, είχαν καταδικασθεί για πειρατεία, ιστορική έρευνα ωστόσο απέδειξε πως στην πραγματικότητα εμπόδιζαν τους Βρετανούς να προμηθεύουν τους Οθωμανούς με όπλα, καθώς στην Μεσόγειο συνεχιζόταν ο αγώνας των Ελλήνων κατά του Οθωμανικού ζυγού.
Σύμφωνα με τα αυστραλιανά αρχεία, τα οποία επικαλείται σε συνέντευξή της στο Ελληνικό Πρόγραμμα της Ραδιοφωνίας SBS η Kate Holmes, αντιπρόεδρος του ομίλου ιστορικών μελετών της περιοχής Picton.
Ο Αντώνης Μανώλης ήταν πλοίαρχος της σκούνας «Ηρακλής» το οποίο έχει «κουρσέψει» το βρετανικό εμπορικό πλοίο «Άλκηστη», στις 29 Ιουλίου 1827 που κατευθυνόταν από τη Μάλτα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, αφαιρώντας μέρος του φορτίου του.
Λίγο αργότερα, το βρετανικό πλοίο «Gannet» που περιέπλεε στην Κρήτη, συνέλαβε τους Έλληνες ναυτικούς και τους οδήγησε στη Μάλτα.
Εκεί, προσήχθησαν σε δίκη, όπου κάτω από αμφιλεγόμενες συνθήκες καταδικάστηκαν για πειρατεία, αρχικά σε θάνατο και στη συνέχεια σε ισόβια.
Στάλθηκαν μαζί με άλλους καταδίκους στην Αυστραλία, όπου έφτασαν στις 27 Αυγούστου 1829.
Ο James Busby, ευρέως γνωστός ως «πατέρας του αυστραλιανού κρασιού», αναφέρεται στους Αντώνη και Παπανδρέα στο «εγχειρίδιο πρακτικής αμπελουργίας» που συνέγραψε το 1830.
Οι Έλληνες ναυτικοί που ήταν αγράμματοι και χωρίς να γνωρίζουν την γλώσσα δούλεψαν ως αγρότες σε κτήματα γαιοκτημόνων της εποχής.
Ο Μανώλης, ο οποίος καταγράφεται στα αρχεία της εποχής ως Antonios Manless εργάστηκε ως αμπελουργός.
Μάλιστα με τον Nικόλαο Παπανδρέα βρέθηκαν για τουλάχιστον δύο χρόνια στα κτήματα της οικογένειας Macarthur, εκεί που στέκεται σήμερα ο ναός του Αγίου Ιωάννου της περιοχής Parramatta, αλλά και στο Camden.
Ο αμπελουργός και συγγραφέας James Busby, ευρέως γνωστός ως «πατέρας του αυστραλιανού κρασιού», αναφέρεται στους δύο Έλληνες στο «εγχειρίδιο πρακτικής αμπελουργίας» που συνέγραψε το 1830.
Το 1831 o Συνταγματάρχης Thomas Mitchell σημειώνει: «Έλληνες πειρατές εξασκούν την πρακτική της αμπελουργίας σύμφωνα με τις μεθόδους και τα πρότυπα του τόπου τους».
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας και την ίδρυση του ελληνικού κράτους, η νομιμότητα της δίκης και το μέγεθος της ποινής που επιβλήθηκε στους Έλληνες ναυτικούς, αμφισβητήθηκαν.
Το 1834, δόθηκε χάρη στους επτά, πέντε από τους οποίους, με έξοδα του ελληνικού κράτους, επέστρεψαν στην πατρίδα τους δύο χρόνια αργότερα.
Ο Αντώνης Μανώλης και ο Γκίκας Βούλγαρης, ωστόσο, προτίμησαν να παραμείνουν στην Αυστραλία.
Ο Μανώλης εργάστηκε ως κηπουρός και πέθανε σαν σήμερα το 1880, σε ηλικία 76 ετών.
Ο Γκίκας Βούλγαρης, έμεινε στο Braiwood, απέκτησε περιουσία, έγινε Αυστραλός υπήκοος το 1861 και άλλαξε το όνομά του σε Τζίγκερ.
Παντρεύτηκε μια νεαρή Ιρλανδή την Mary Lyons και απέκτησε 10 παιδιά και 52 εγγόνια.
Πλάνο του δήμου που εμφανίζει το όνομα του Αντώνη Μανώλη στα δύο κτήματα που είχε στην κατοχή του ο Έλληνας ναυτικός Source: Picton Historical Society
Ο αποτυχημένος γάμος του Μανώλη
Όπως υποστηρίζουν έγγραφα της εποχής ο Αντώνης Μανώλης είχε παντρευτεί το 1843 την Elizabeth Corey στην Καθολική εκκλησία St Bede στο Appin. Μαζί απέκτησαν έναν γιο τον James.
Τόσο για την σύζυγό του Μανώλη, όσο και για τον γιο του, δεν έχουν γίνει γνωστά αρκετά πράγματα, με την Kate Holmes, αντιπρόεδρο του ομίλου ιστορικών μελετών της περιοχής Picton, να χαρακτηρίζει τον γάμο αυτό κάθε άλλο παρά ευτυχισμένο.
«Δεν είμαστε πολύ σίγουρη για το πότε ήρθε να ζήσει στο Picton. Γνωρίζουμε πως παντρεύτηκε το 1843 και πως υπήρξε πρόβλημα στην σωστή καταγραφή του ονόματός του. Φέρεται να είχε έναν γιο, αλλά δεν ξέρουμε πάρα πολλά γι’ αυτόν και την σύζυγό του Elizabeth, επειδή φαίνεται πως οι δύο δεν είχαν έναν ευτυχισμένο γάμο. Σίγουρα ζούσε στο Picton και το 1852 αγόρασε δύο αγροτεμάχια στο Hill Street και το Upper Picton για 8 λίρες. Έζησε εκεί μέχρι το τέλος της ζωής του το 1880».
Τον Ιανουάριο του 1864 η σύζυγος του Έλληνα πρωτοπόρου υπέβαλλε μήνυση σε βάρος του για εγκατάλειψη, κατηγορίες που παραγράφηκαν καθώς καμία από τις δύο πλευρές δεν εμφανίστηκαν στο δικαστήριο.
Η ταραγμένη ζωή του γιου του Αντώνη
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε έγγραφα της εποχής και για τη ζωή του γιου του Έλληνα πρωτοπόρου, James Αντώνη.
Τον Ιανουάριο του 1864 υπάρχουν αναφορές πως ο James Manless (όπως χαρακτηριστικά σημειώνει έγγραφο της εποχής), βρέθηκε στο σπίτι της Mrs Mary Jane Hamilton, με την κόρη της Hamilton και μια άλλη γυναίκα επισκέπτη να ξυπνούν από τις φωνές του άνδρα ο οποίος επιχείρησε να μπει στο σπίτι.
Ένας ακόμη μάρτυρας ανέφερε πως ο νεαρός ήταν μεθυσμένος καθώς όλη τη νύχτα έπινε στο Gatty’s Hotel.
Ο James καταδικάστηκε για «διατάραξη της ειρήνης» και κρατήθηκε μερικές εβδομάδες στην φυλακή, πριν αφεθεί και πάλι ελεύθερος.
Μια ακόμη αναφορά για τον γιο του Έλληνα ναυτικού καταγράφεται τον Αύγουστο του 1866, όταν όντας μεθυσμένος καταδικάστηκε για «αισχρότητα».
Ωστόσο η υπόθεση του αναβλήθηκε καθώς ήταν αδύνατος ο εντοπισμός του.
Ο τάφος του Αντώνη Μανώλη στο χωριό του Picton στη Νέα Νότια Ουαλία Source: SBS Greek
Ο πρώτος Έλληνας που πολιτογραφήθηκε Βρετανός και το τέλος της ζωής του
Το 1854, ο Αντώνης, έγινε ο πρώτος Έλληνας που πολιτογραφήθηκε Βρετανός στην Αυστραλία, ενώ 1860 εγγράφηκε στους εκλογικούς καταλόγους της περιοχής Camden με το επώνυμο Manlis.
Μόλις το 1870, δέκα χρόνια πριν τον θάνατό του, το όνομά του παρουσιάζεται σωστά σε κάποιο επίσημο έγγραφο της εποχής.
Ο Αντώνης Μανώλης έφυγε από τη ζωή στις 22 Σεπτεμβρίου του 1880.
Το πτώμα του εντόπισε ο George Bell, ο οποίος εργαζόταν στα κτήματά του.
Όπως εκτιμά η Kate Holmes, αντιπρόεδρος του ομίλου ιστορικών μελετών της περιοχής Picton, πρέπει να ήταν ένα πρόσωπο ιδιαίτερα αγαπητό καθώς στον τάφο του -παρότι δεν είχε συγγενείς- τοποθετήθηκε επιτύμβια πλάκα.
«Oι άνθρωποι πρέπει να είχαν σεβασμό γι 'αυτόν, επειδή πολύ συχνά κάποιος που δεν έχει οικογένεια στην περιοχή, δεν έχει απαραίτητα μια επιτύμβια πλάκα. Ωστόσο γι’ αυτόν έβαλαν μια μεγάλη μαρμάρινη ταφόπλακα στη μνήμη του», είπε η κα Holmes.
Σε αυτήν αναγράφεται:
In a strange land the stranger finds a grave
far from his home beyond the rolling wave
far from his home beyond the rolling wave
Τα λόγια αυτά αποδίδονται σε έναν ντόπιο που του άρεσε η ποίηση, τον Henry Hooke, ο οποίος φέρεται επίσης να εργαζόταν για τον Έλληνα ναυτικό.
Τα κτήματα του Αντώνη σήμερα
Τα κτήματα του Μανώλη Αντώνη αποκτήθηκαν από έναν γείτονά του, τον Henry James, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 1921.
Αργότερα, μετά τον θάνατο της χήρας του, το 1957, αποκτήθηκαν από τον E.W. Wilkinson, για να πουληθούν και πάλι έξι χρόνια στον κύριο και κυρία T.R Hawkins, στην κατοχή των οποίων παρέμειναν έως το 1999.
Μάλιστα η Glenys Hawkins ήταν εκείνη που επικοινώνησε με τον ιστορικό Bruce Κnox το 1982, αναφορικά για τη ζωή του Έλληνα πρωτοπόρου.
Ωστόσο ο διπλωμάτης Hugh Gilchrist πρέσβης της Αυστραλίας στην Ελλάδα, ήταν εκείνος που έχοντας έρθει σε επαφή με τον Bruce Knox, έκανε γνωστή την ιστορία του Αντώνη Μανώλη.
Στο οικόπεδο αυτό βρισκόταν το κτήμα του πρώτου Έλληνα στην Αυστραλία, Αντώνη Μανώλη Source: Picton Historical Society
Άρθρο του στην Canberra Historical Journal τον Μάρτιο του 1977 αναφερόταν στους δύο «πειρατές» που έμειναν στην Αυστραλία.
Με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατό του, ένα ακόμη άρθρο αυτή την φορά στην τοπική εφημερίδα Picton Post προκάλεσε ο ενδιαφέρον της ομογένειας.
