ساعت یک بامداد روز نوزدهم آپریل به وقت سیدنی، اولین ماهواره های استرالیایی که در پانزده سال اخیر ساخته شده اند، از Cape Canaveral در فلوریدای آمریکا به فضا پرتاب شدند. این ماهواره ها مثل ماهواره های عظیم مخابراتی نیستند که استرالیا در حال حاضر از آنها استفاده می کند. هر کدام از این ماهواره ها به اندازه یک قرص نان هستند، اما با وجود کوچکیشان، می توانند گامی کلیدی برای ورود استرالیا به بازار جهانی صنعت ماهواره ها باشند.
سه نوع ماهواره ای که از نوع cubesat هستند، بخشی از مشارکت استرالیا در ماموریت جهانی QB50 هستند. این ماموریت توسط اتحادیه اروپا تعریف شده است که در آن، پنجاه ماهواره کوچک از موسسات مختلف از بیست و هفت کشور جهان، تجهیزات فراهم شده توسط موسسه (وان کارمن) Von Karman را برای آزمایش لایه های زیرین جو حمل خواهند کرد. این بخش از جو زمین، به دلایل گوناگون، بخش بسیار جالبی برای مطالعه است. یکی از این دلایل اختلالاتی است که این بخش از اتمسفر بر اندازه گیری های جی پی اس ایجاد می کند.
ماهواره های استرالیایی ابتدا به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده شدند و بعد در مدار زمین قرار می گیرند.
سه تیمی که در طراحی cubesat ها نقش داشته اند از دانشگاه نیوساوت ولز یا UNSW، دیگری تیمی مشترک از University of Sydney، Australian National University و UNSW و آخری گروهی متشکل از دانشگاه های آدلاید و University of South Australia هستند.
وقتی که تجهیزات موسسه Von Karman و امکانات جانبی آن مثل تجهیزات برقی و ارتباطی نصب شد، جایی هم باقی می ماند تا این گروه ها بتوانند تجهیزات خودشان را هم نصب کنند.
ماهواره دانشگاه UNSW با نام UNSW-ECO شناخته می شود و مسئول انجام چهار آزمایش است. تجهیزات نصب شده برای انجام این آزمایشها، یک گیرنده جی پی اس، دو صفحه برای آزمایش نرم افزار اندازه گیری شدت تشعشع و نیز مواد الکترونیکی خاصی هستند که قابلیت ترمیم خود به خودی دارند. آزمایش چهارم هم مربوط به شاسی ماهواره است که با یک پرینتر سه بعدی ساخته شده و ماده تشکیل دهنده آن هرگز به فضا نرفته است.
پرتاب این ماهواره ها اتفاق بزرگی است، نه از این جهت که خیلی وقت است که استرالیا ماهواره ای درست نکرده، بلکه از این جهت که می تواند شروع پروژه ای بسیار بزرگتر باشد.
گردش مالی جهانی صنعت هوا فضا 440 بیلیون دلار استرالیا برآورد می شود. این برآورد مربوط به سال 2015 است. پیش بینی می شود که این رقم در سال 2030 به 1300 بیلیون دلار استرالیا برسد؛ بازاری چنان بزرگ و سرشار از نوآوری که استرالیا نمی تواند از آن چشم بپوشد و ماهواره های کوچک و به خصوص نانو ماهواره ها یا cubesat ها راهی هستند برای استرالیا که بتواند وارد این بازی شود. بر اساس گزارش ماه گذشته موسسه Allied Market Research، انتظار می رود که بازار ماهواره های کوچک تا سال 2020 معادل 9.2 بیلیون دلار استرالیا شود و رشد سالانه آن حدود بیست درصد باشد.
موسسه Analyst Spaceworks هم در ماه فوریه اعلام کرد که تا سال 2030، تقاضا برای ارسال ماهواره ها در کلاس یک تا پنجاه کیلوگرم به حدود 320 تا 460 ماهواره در سال می رسد که بیش از هفتاد درصد این ماهواره ها برای مقاصد تجاری مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
بر اساس تحلیل موسسه دیگری به نام Euroconsult که سال گذشته منتشر شد، در دهه آینده بیش از 3500 ماهواره به ارزش 29 بیلیون دلار استرالیا به فضا پرتاب خواهند شد.
این رشد ناگهانی تقاضا بیش از هر کشور دیگری در دنیا برای استرالیا اهمیت دارد چون استرالیا بزرگترین اقتصاد دنیاست که آژانس فضایی ندارد و پتانسیل زیادی برای ورود به این عرصه دارد.
ساخت و ارسال cubesat ها فرصتی به استرالیا می دهد که با وجود نبود یک آژانس فضایی، وارد این صنعت شود. شبیه اتفاقی که در نیوزیلند افتاد. موفقیت پروژه Rocket Lab باعث شد که نیوزیلند آژانس فضایی خود را تاسیس کند و به نظر می رسد که اگر پروژه cubesat ها موفق باشد، استرالیا هم در چنین مسیری قرار بگیرد.
شرکتهای زیادی در حال توسعه قابلیت پرتاب ماهواره ها هستند. از جمله این شرکتها، موسسه Gilmore Space Technologies در کویینزلند است. شرکتهای دیگری هم هستند که در حال توسعه بخش زمینی کنترل ماهواره ها هستند، مثل شرکت Saber Astronautics در سیدنی. برخی دیگر هم مشغول توسعه ساخت قطعات cubesat ها هستند.
شرکتهایی هم وجود دارند که روی پروژه های جاه طلبانه ای کار می کنند. پروژه هایی نظیر cubesat constellations که در واقع ارسال تعداد زیادی ماهواره است که مدارشان طوری بهینه شده است که می توانند برای پوشش کاربری های بسیار متنوعی در سطح جهانی مورد استفاده قرار گیرند. شرکت پیشرو در این زمینه هم شرکت Fleet از ساوت استرالیاست.
پروژه Cubesat 2017 دومین کار از این نوع است. اولین پروژه در این زمینه دو سال پیش بود که وقتی در جریان بود، هیچ کس فکر نمی کرد که استرالیا دو سال بعد چنان جهش عظیمی در این حوزه جدید فناوری داشته باشد.
اخیرا Space Industry Association of Australia اطلاعاتی را از سوی دولت استرالیا درباره امکان سنجی ایجاد آژانس فضایی منتشر کرده است.
در این گزارش مشوق هایی به جوامع مختلف استرالیایی ارائه شده است. این گزارش در راستای سیاستهای دولت فدرال و وزیر علوم، سناتور Arthur Sinodinos است که از طرفداران افزایش حضور استرالیا در عرصه فضایی است. بنابراین می توان امیدوار بود که این فراخوان شکل جدی تری به خود بگیرد.
در زمینه cubesat ها هم امیدواری های زیادی وجود دارد. شاید نتوانیم تصور کنیم که استرالیا چه پیشرفت هایی شگرفی در این عرصه در چند سال آینده داشته باشد؛ همانطور که جایگاه فعلی ما در این حوزه در چند سال قبل اصلا قابل تصور نبود.
