Key Points
- Çin Yeni Yılı, Çin ve Doğu Asya ülkelerinde kutlanan önemli bir kültürel bayramdır.
- Sydney'de yapılan kutlamaların Asya dışındaki en büyük kutlamalar olduğu kabul ediliyor.
- Çin Yeni Yıl Günü her yıl farklı bir günde gerçekleşir. Bzen Ocak ayına, bazen de Şubat ayına denk gelir.
Yeni Yıl kutlamalarında dört unsur bulunuyor. Küçük Yıl bir hafta sürer, Yılbaşı gününü bir günlük anma ve dua günü izler; ve ardından bir günlük yeniden bir araya gelme ve hediye günü kutlanır.
New South Wales Üniversitesi'nde Çin ve Asya Çalışmaları alanında kıdemli öğretim görevlisi olan Dr. Pan Wang, Bahar Festivalinin, Fener Festivaline kadar 15 gün sürdüğünü açıklıyor.
“Çin Yeni Yılı günü, Çin takvim yılının başlangıcıdır. Bu takvim, Ay’ı temel alır. Lunar New Year, Çin Yeni Yılı veya Bahar Festivali olarak adlandırılır. Çin, Kore, Vietnam, Japonya gibi diğer Doğu Asya ülkelerinde kutlanır," diyor.
Ayrıca, Malezya ve Moğolistan ve dünyada diaspora toplumlarda da kutlandığını ekleyen, Dr Wang, Çin Yeni Yılı’nın Xia veya Shang hanedanlığından başlayan, 4 bin yıllık bir tarihi olduğunu da kaydediyor.
Chinese dancers perform during the Sydney Lunar Festival Media Launch at the Chinese Garden of Friendship in Sydney on February 9, 2021. Source: AAP / AAP Image/Bianca De Marchi
"Güney Doğu ve Doğu Asya kültürlerini öğrenmek için harika bir fırsat"
Dr Kai Zhang, Canberra’daki Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde Kültür, Tarih ve Dil Okulu, Modern Çin Dili Programı’nda görevli.
Zhang, Avustralya’daki Çin Yeni Yıl kutlamalarının, dünyanın her yerinden gelmiş kişilerin Çin, Güneydoğu ve Doğu Asya kültürünü tanımaları için büyük bir fırsat olduğunu söylüyor.
Dr Zhang, "İçinde çok zengin, sembolik anlamların yer aldığı, köklü bir geçmişi olan kültürel bir olay ve Çin, Kore, Vietnam veya diğer Doğu Asya ülkelerinden olan Avustralyalılar için çok önemli bir gündür diye özetliyor bu sembolik günü.
Çin Yeni Yılını kutlamanın yolları
- Süslemeler asmak
- Yeni yıl gecesi ailece yemek yemek
- Kırmızı zarflarda para ve hediyeler dağıtmak
- Havayi fişek patlatmak
- Aslan ve Ejderha dansları seyretmek
“Bu özel gün yemekler eşliğinde, aile ve arkadaşların bir araya toplanarak kutlanır, Çin toplumunda bu kültürü anlatan atölye çalışmaları da düzenlenir ” diyen Zhang, ayrıca Aslan Dansı, ejderha dansı ve kırmızı renk çok önemli olduğunu, hem yeni yılın gelişini hem de onların bir yıl daha büyümesini kutlamak için çocuklara kırmızı zarf içinde para verildiğini de ekliyor.
Çin’de yetişen Dr Iris Tang, 20 yıldan uzun süredir Avustralya’da yaşıyor.
Avustralya'dakilerle kendi vatanındaki kutlamalar arasında temel farkın, Çin’in yeni yıl kutlamaları sırasında resmi tatilin daha uzun olmasını gösteriyor.
Bu uzun tatil süresi, yüz milyonlarca kişinin şehirler arası seyahat ederek ailelerine ziyaret etmesine olanak veriyor.
Dr Iris Tang, Tıpkı Çin’de olduğu gini Avustralya’daki Çin Yeni Yılı kutlamalarında yemeğin çok önemli bir rol oynadığını belirtiyor.
“Şahsen ben ailemle ve arkadaşlarımla burada Canberrea’da, dolaplar dolusu yemekler hazırlayarak kutluyorum, yüzlerce dumpling hazırlıyorum. Yapmışken biraz da fazla yapıyorum ki buzluğa atayım ve Fener Festivaline kadar olan 15 günlük tatil boyunca çıkarıp çıkarıp yiyebileleim,” diye anlatıyor hazırlıklarını.
Geleneksel Çin Takvimi
Çin, günümüzde Miladi takvimi kullanıyor olsa da, geleneksel Çin takvimi de hem Çin’de, hem de yurt dışında yaşayan Çinliler arasında, Çin yeni yılını, Fener ve Qingming festivallerini gösterdiği için yaygın olarak kullanılır.
Buna ek olarak, geleneksel takvim düğünler, cenazeler, taşınma veya iş kurmak için şanslı günleri gösteren geleneksel Çin bilgilerini de içerir.
Dr Pan Wang, geleneksel Çin takviminin Çin kültüründeki önemini şöyle açıklıyor.
"Geleneksel Çin takvimi ay-güneş takvimidir, Ay ve Güneş'in hareketi üzerine oluşur ve dolayısıyla hem Ay'ın Dünya etrafındaki yörüngesini hem de Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesini hesaba katar. Bu takvimde ay başı, ayın şekline göre belirlenir. Bu nedenle yılın ayları 29 veya 30 gündür. Yılbaşı da güneşe göre belirlenir," diyor.
Doğu Asya’da Çin geleneksel takviminin çeşitli versiyonları kullanılır.
Ay yeni yılı her yıl Ocak veya Şubat ayına denk düşer.
Fener Festivali
Bahar Festivali dönemi, 15 gün sonra Fener Festivali'yle sona eriyor.
Dr Kai Zhang, Fener Festivali'nin Çin takvimine göre 15'nci günde gerçekleştiğini açıklıyor.
"Buna Fener Festivali adı verilmiş çünkü aileler çocukları için küçük fenerler yapar ve bu fenerleri gerçekten evin içinde ve dışında yakarlar" diye açıklıyor Dr Zhang.
Bu geleneğin, Tang Hanedanı'na kadar uzandığını ekliyor.
Source: AAP / AAP Image/Jeremy Ng
"Atalara saygı göstermenin bir yolu"
Dr Craig Smith, Melbourne Üniversitesi Asya Enstitüsü’nde Çince Tercüme Çalışmaları Öğretim Üyesi.
Bir süre hem Tayvan hem de Güney Kore'de yaşadığı için, Çin Yeni Yılına dair güzel anılar biriktirdiğini söylüyor.
Smith, Güney Kore’de kutlanan Çin Yeni Yılı’nın, başka geleneksel kültürlerde de olan, atalara saygı gösterme temelinde kutlandığını söylüyor.
"Yeni yıl günü, herkes ölmüş büyükleri için yemek düzenler, onlara saygılarını sunar ve kadeh kaldırır," diyor Smith.
"Tarihi binlerce yıl geriye gidiyor"
Dr Smith, geleneksel Çin Yeni Yılı kutlamalarında, Çin dışından gelen pek çok unsur bulunduğuna dikkat çekiyor.
Bunlardan biri, Çin Yeni Yılı dolayısıyla yapılan gösteri yürüyüşlerindeki Aslan dansı.
Smith, "Pek çok geleneğin, din, müzik ve sanatın, Çin’e, şu anda Batı ve Orta Asya ülkeleri dediğimiz ülkelerden, özellikle de İpek Yolu ülkeleri dediğimiz ülkelerden geldiğini biliyoruz" diyor.
Aslan dansı geleneğinin de Çin dışından gelmesinin muhtemel olduğunu vurgulayan öğretim üyesi, dil bilim ve tarih araştıran pek çok kişinin bu dansı Pers geleneklerine benzettiğini belirtiyor.
Çin astrolojik yılı da yine Çin yeni yılı ile başlar ve biter.
Çin zodyağında her biri bir hayvanla temsil edilen 12 burç vardır ve her bir burcun, kendine özgü özellikleri olduğuna inanılır.
Çin astrolojisinde sırasıyla Sıçan, Öküz, Kaplan, Tavşan, Ejderha, Yılan, At, Keçi, Maymun, Horoz, Köpek ve Domuz olmak üzere 12 hayvanla temsil edilen 12 burç yer alır.
