Đêm 12/9, rạng sáng 13/9, đám cháy chung cư mini tại phố Khương Hạ (Thanh Xuân, Hà Nội) đã khiến 56 người chết, 37 người bị thương.
Ban đầu, sự việc được phát hiện vào khoảng 23h20 ngày 12/9 khi người dân phát hiện có đám cháy tại ngôi nhà nói trên. Ngọn lửa nhanh chóng lan rộng và tạo ra một cột khói đen dày đặc, nổi lên hàng chục mét cao.
Tại thời điểm đó, nhiều người đang ở bên trong chung cư. Các nhân chứng đã nghe thấy tiếng kêu cứu và la hét từ các căn hộ bị cháy.
Đây là vụ hỏa hoạn có số người chết lớn nhất trong 21 năm qua, chỉ sau vụ cháy Trung tâm Thương mại quốc tế ITC ở Sài Gòn năm 2002 (60 người chết, 70 người bị thương). Hàng loạt nguyên nhân được chỉ ra, cả chủ quan và khách quan.
Thiết kế sai quy định
Một ngày sau vụ cháy, chủ chung cư mini Nghiêm Quang Minh (44 tuổi, trú quận Cầu Giấy) đã bị khởi tố, tạm giam 4 tháng về tội Vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy theo Điều 313 Bộ luật Hình sự.
Một toà nhà cao 10 tầng được thiết kế theo dạng "nhà ống" với ba mặt kín, không có hệ thống lối thoát khẩn cấp thứ hai, ngoài cầu thang chính cũng là lối thoát khẩn cấp duy nhất.
Bộ phận bảo vệ của tòa nhà cho biết rằng đám cháy bắt nguồn từ một hộp điện nằm ở khu vực để xe ở tầng một, sau đó nhanh chóng lan sang các tầng trên, gây ra tình trạng không thể tiếp cận để cứu người thông qua lối vào này.
Đây là vụ hỏa hoạn có số người chết lớn nhất trong 21 năm qua, chỉ sau vụ cháy Trung tâm Thương mại quốc tế ITC ở Sài Gòn năm 2002
Sự kiện tại hiện trường cho thấy, lối thoát duy nhất và cơ hội cứu nạn duy nhất là các lô gia của các căn hộ, nhưng hầu hết chúng đều được chắn bằng khung inox kiểu "chuồng cọp".
Một số căn hộ có mở lối thoát ra ngoài, nhưng lại bị khóa từ bên trong hoặc không có thang để thoát xuống.
Dựa trên tính toán, việc phải cắt phá khung sắt để cứu hộ thường mất ít nhất từ 5 đến 10 phút, dẫn đến việc lãng phí "thời gian quý báu" trong việc cứu người. Và việc các "chuồng cọp" không mở cửa thoát hiểm đã làm cho việc cứu hộ và đưa người bị nạn ra ngoài trở nên phức tạp hơn.
Theo tờ VNexpress, anh Nguyễn Văn Đại, một thành viên của đội hỗ trợ sơ cứu FAS Angel, chứng kiến nhiều thi thể ở các cầu thang và trước cửa các căn hộ ở các tầng cao.
Anh cho rằng việc thang bộ hẹp (khoảng 1,5 mét) đã tạo ra khó khăn trong việc thoát hiểm và đồng thời gây ra rắc rối cho công tác cứu hộ và đưa ra khỏi nguy hiểm, đặc biệt khi phải xử lý nhiều nạn nhân cùng một lúc.
"Những người thoát ra từ lối lô gia vẫn có khả năng sống sót cao hơn so với những lối thoát khác," anh Đại nhấn mạnh.
Đùn đẩy trách nhiệm
Bí thư Thành ủy Hà Nội, ông Đinh Tiến Dũng, đã tiết lộ rằng ngôi chung cư mini này chỉ có giấy tờ đúng cho toàn bộ tòa nhà và không có sổ đỏ riêng cho 45 căn hộ trong đó.
Ông cũng nói rằng, mặc dù đã kiểm tra tình trạng phòng cháy chữa cháy (PCCC) của chung cư này trước đây, nhưng hiệu suất không đạt yêu cầu.
Liên quan đến vụ cháy chung cư mini tại Hà Nội, luật sư Trần Tuấn Anh từ Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội đã đưa ra quan điểm rằng, ngoài trách nhiệm của chủ nhà, còn phải xem xét trách nhiệm của chính quyền địa phương, cảnh sát khu vực, và các cơ quan quản lý về phòng cháy chữa cháy.
Ông cho rằng có thể đã có sự lỏng lẻo trong việc quản lý của địa phương trong một khoảng thời gian dài. Việc xác định trách nhiệm cụ thể và xử lý nếu có hành vi ủng hộ và che giấu sai phạm là điều cần thiết.
TS Đặng Văn Cường, một thành viên trong Đoàn Luật sư Hà Nội, cho biết rằng ngôi nhà này đã được cấp phép xây dựng với quy định 6 tầng, nhưng thực tế đã xây 9 tầng và một tầng tum.
Vì vậy, cần phải làm rõ việc cấp phép và việc quản lý xây dựng trong thời gian xây dựng công trình có tuân thủ quy định hay không.
Ông đã đặt ra một loạt câu hỏi và đề xuất truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có sự tham gia hoặc che giấu sai phạm.
"Mất bò vẫn chưa lo làm chuồng"?
Các chung cư mini đã xuất hiện nhiều trong các quận và huyện trên lãnh thổ của Hà Nội, đặc biệt là trong các khu vực tập trung nhiều trường đại học lớn như Thanh Xuân, Hoàng Mai, Cầu Giấy, Bắc Từ Liêm và Nam Từ Liêm.
Các dự án này thường xây dựng trên diện tích nhỏ, với nhiều căn hộ đặt sâu trong các ngõ và có quy mô từ 5 đến 10 tầng. Các chủ đầu tư thường là các cá nhân hoặc doanh nghiệp tự do đầu tư.
Đặc điểm chung là họ thường tận dụng tối đa diện tích đất, thiết kế ít lối thoát hiểm và có hệ thống PCCC chỉ làm để thỏa mãn yêu cầu hình thức, gây ra nguy cơ cao về cháy nổ.
Vụ cháy kinh hoàng tại chung cư mini tại phường Khương Đình, quận Thanh Xuân vào đêm ngày 12/9 lại một lần nữa đánh dấu cảnh báo về công tác bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy tại các khu chung cư và tòa nhà cao tầng.
Trước đó, vào tháng 3/2023, tại phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, đã xảy ra vụ cháy chung cư mini tại số 315 Vũ Tông Phan, khiến hơn 170 người phải tháo chạy trong tình trạng hoảng loạn.
Tháng 5/2023, một vụ cháy khác đã xảy ra tại tầng 3 của một chung cư mini trong ngõ 426 Đường Láng, quận Đống Đa, do chập điện từ bình nóng lạnh gây ra.
Cuối tháng 10/2022, vụ cháy chung cư mini tại ngõ 132 Cầu Giấy, quận Cầu Giấy đã đòi hơn 11 người và khiến lực lượng cứu hỏa phải ra quân với 4 xe chữa cháy và hơn 20 cán bộ, chiến sĩ.
Trong kỳ báo cáo (từ 31/10/2022 đến 31/7/2023), cả nước Việt Nam xảy ra 2.031 vụ cháy (tăng 38,16%), làm 83 người chết (tăng 48,21%), 74 người bị thương (tăng 5,71%), thiệt hại 637 tỉ đồng (giảm 30,37%).
Những vụ cháy chung cư ở Việt Nam
Tại Việt Nam, ngoài các vụ cháy chung cư còn các vụ cháy ở các nhà hàng, quán karaoke, gây hậu quả thảm khốc và thương vong.
Nhìn lại các vụ cháy chung cư nổi bật ở Việt Nam sau vụ ITC Sài Gòn 2012:
2015:
+ Cháy toà CT4A Xa La, Hà Đông
+ Vụ cháy tại chung cư HH4 Linh Đàm, Hà Nội
2016: Cháy chung cư Rainbow, khu đô thị Linh Đàm, Hà Nội
2017:
+ Cháy chung cư HQC Plaza ở huyện Bình Chánh, Sài Gòn
+ Cháy cao ốc 37 tầng thuộc Saigon Pearl, Sài Gòn
+ Cháy chung cư cao cấp Golden Westlake 151 Thụy Khuê, Hà Nội
+ Cháy tại chung cư N105 Nguyễn Phong Sắc, Hà Nội
2018: Cháy chung cư Carina Plaza, Sài Gòn
2019: Cháy căn hộ ở tầng 12 chung cư Screc, Sài Gòn
