Chị Hương Trần là mẹ của hai bé gái 5 tuổi và 18 tháng tuổi ở Melbourne. Chị đã tốt nghiệp ngành marketing và làm việc trong lĩnh vực này vài năm. Sau khi sinh bé gái đầu lòng, chị đã theo học khóa giáo viên dạy các bé từ 3-6 tuổi theo phương pháp Montessori và nhận ra rất nhiều điều bổ ích từ phương pháp giáo dục này. Hiện chị đang áp dụng kiến thức đã học để dạy cho con trong thời gian ở nhà tránh dịch coronavirus.
Sau khi chị Hương đăng một bài viết trên trang facebook của Hội Mẹ Việt tại Úc về việc dạy con tự lập theo phương pháp Montessori, rất nhiều phụ huynh đã tỏ ra quan tâm và muốn tìm hiểu thêm về phương pháp giáo dục này. Vì thế chị mong muốn chia sẻ trải nghiệm của mình để giúp các bậc cha mẹ hiểu hơn về con và giúp con phát triển một cách tự nhiên và toàn diện nhất.
Khái quát về phương pháp giáo dục Montessori
Chia sẻ khái quát về phương pháp giáo dục mà chị tâm đắc, chị Hương nói rằng nữ tiến sĩ người Ý Montessori đã nghiên cứu và quan sát rất nhiều trẻ em ở nhiều lứa tuổi trên thế giới để đúc kết nên phương pháp giáo dục tuyệt vời. Bà Montessori là nữ bác sĩ đầu tiên ở Ý, cũng là giáo viên, triết gia, nhà nghiên cứu về nhân loại và về sự phát triển của trẻ em từ sơ sinh cho đến khi trưởng thành. Phương pháp Montessori được bà chia thành bốn giai đoạn: từ 0 đến 6 tuổi, 6 đến 12 tuổi, 12 đến 18 tuổi và từ 18 đến 24 tuổi.
Chị Hương cho biết, mỗi giai đoạn thì trẻ có những đặc tính, nhu cầu và khả năng khác nhau, cần có môi trường phù hợp để trẻ phát triển toàn diện.
Từ 0-6 tuổi là giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất
Theo bà Montessori, trong giai đoạn 0-6 tuổi, trẻ có trí tuệ thẩm thấu (absorbent mind) rất đặc biệt, có thể tiếp xúc và tiếp thu những hình ảnh, những kinh nghiệm xung quanh một cách nhanh chóng và đầy đủ giống như một miếng bọt biển hút nước. Và trẻ 0-6 tuổi có thể được ví như một chiếc máy quay phim ghi lại tất cả âm thanh, hình ảnh, cảm xúc ở xung quanh, không phân biệt tốt xấu.
Từ đó, trẻ hình thành những tính cách quan trọng trong những năm đầu đời như sự tập trung, tính nhẫn nại, chịu khó, xây dựng đam mê và tìm hiểu bản thân. Đồng thời trong giai đoạn này trẻ cũng có những thời kỳ nhạy cảm (sensitive period), khi trẻ tập trung cố gắng để đạt được những mốc phát triển như học nói, tập đi, tập chạy... Gia đình và nhà trường có thể quan sát và nhận ra những thời điểm nhạy cảm này để hỗ trợ cho trẻ phát triển toàn diện nhất.
Dạy trẻ 0-6 tuổi theo phương pháp Montessori
Các con của chị Hương khám phá thế giới xung quanh. Source: Supplied
Giai đoạn 0-6 tuổi được bà Maria Montessori chia làm hai giai đoạn nhỏ: từ 0-3 tuổi và từ 3-6 tuổi. Giai đoạn 0-3 tuổi là khi trẻ tiếp xúc với gia đình nhiều nhất, cha mẹ ông bà và môi trường xung quanh đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển tự nhiên của trẻ. Giai đoạn này được xem là giai đoạn bé chứng tỏ bản thân, rất muốn tự lập. Bà Montessori gọi giai đoạn này là “help me to do it myself” (hãy giúp con tự làm một mình). Trong giai đoạn này, phương pháp Montessori giúp bé phát triển tự nhiên để vươn tới những cột mốc cơ bản như là ngôn ngữ, vận động cơ, vận động tinh, phát triển sự tập trung, phát triển các giác quan, đồng thời tạo môi trường tự do và đa dạng, thú vị để trẻ khám phá thế giới xung quanh.
Còn giai đoạn từ 3-6 tuổi thì trẻ được khuyến khích đi học ở trường Montessori, nơi mà tất cả trẻ 3-6 tuổi được học chung trong một lớp. Trong giai đoạn này các bé có thể học hỏi lẫn nhau, không chỉ học từ giáo viên mà còn học từ bạn bè và các anh chị lớn hơn. Và các lớp cho trẻ 3-6 tuổi sẽ dạy về thực tế đời sống, về quan tâm chăm sóc bản thân và môi trường xung quanh, về những bài học đạo đức và những cách giao tiếp đơn giản. Ngoài ra trẻ còn được học về phát triển giác quan, học toán, ngôn ngữ, địa lý, hội họa và âm nhạc.
Ưu điểm của phương pháp Montessori
Phương pháp Montessori có ưu điểm là không ép trẻ học, trẻ tự chọn điều mình thích và giáo viên sẽ quan sát để giúp trẻ đạt được những cột mốc cơ bản của sự phát triển, đặc biệt là khi trẻ đang trong thời kỳ nhạy cảm. Ở các lớp học có rất nhiều dụng cụ học tập để trẻ lựa chọn theo nhu cầu và sở thích riêng.
Phương pháp giáo dục Montessori còn giúp trẻ tự lập và có cơ hội phát triển về nhiều mặt, nhiều khía cạnh trong đời sống, chứ không chỉ riêng một số môn chính như ngôn ngữ và toán. Phương pháp này còn phát triển thêm những kỹ năng tốt như sự tập trung và tính kỷ luật tự phát.
Chị Hương nói rằng lớp học của các bé từ 3-6 tuổi giống như một xã hội thu nhỏ, khi các bé có những anh chị lớn hơn giúp đỡ, đồng thời bé có thể giúp các bé nhỏ hơn. Và đó chính là phương pháp giúp trẻ trở thành những em bé hạnh phúc, mà bà Montessori gọi là “education for life” ( giáo dục cho đời sống ), khi chúng ta giúp mình cũng là giúp cho xã hội.
Đặc biệt là phương pháp này có thể được áp dụng hiệu quả ở tất cả trẻ em, từ trẻ có khả năng tự nhiên đặc biệt cho đến trẻ chậm phát triển. Chị Hương chia sẻ rằng điều quan trọng là sự phối hợp của phụ huynh với nhà trường. Nếu phụ huynh gửi bé đến một trường đắt tiền, với những đồ dùng dạy học rất tốt, nhưng ở nhà lại không có môi trường cho bé tự lập thì nỗ lực sẽ bị lãng phí. Vì thế vai trò của phụ huynh vẫn là quan trọng nhất trong sự phát triển của con.
Hai bé gái của chị Hương cùng nhau cắt trái cây và thưởng thức Source: Supplied
Những hạn chế
Chị Hương cho biết hạn chế của phương pháp Montessori ở thời điểm hiện tại là chưa có nhiều trường, cho nên học phí của các trường này khá đắt. Không chỉ ở Úc mà tại các nước khác trên thế giới thì học phí ở các trường này cũng cao. Lý do một phần là vì dụng cụ dạy học đắt tiền, được thiết kế đặc biệt nhằm giúp trẻ trong giai đoạn khám phá đồ chơi tự bộc lộ tiềm năng và tố chất của mình. Tuy nhiên hiện nay học phí của các trường Montessori dành cho bé 0-6 tuổi thì cũng tương đương các trường thông thường. Điều quan trọng là phụ huynh cần đi xem trường và quan sát xem trường có phù hợp với con của mình hay không.
Cách tìm trường dạy theo phương pháp Montessori
Chị Hương cho biết, phụ huynh ở Úc có thể lên mạng tìm trường dạy theo phương pháp Montessori bằng cách vào trang web và nhập mã vùng để tìm trường gần nhà nhất. Theo chị Hương, ở Úc hiện có nhiều trường Montessori dành cho bé từ 0-6 tuổi, nhưng trường tiểu học và trung học thì chưa nhiều. Chị hi vọng rằng trong tương lai sẽ có nhiều trường hơn để các học trò có thêm cơ hội tiếp xúc với cách giáo dục hiệu quả này.
Áp dụng phương pháp Montessori để dạy trẻ 0-6 tuổi tại nhà
Chị Hương cho biết, bất cứ phụ huynh nào cũng có thể dễ dàng áp dụng phương pháp Montessori ở nhà. Điều quan trọng nhất là phụ huynh có sự tìm hiểu kỹ lưỡng và tạo ra môi trường sẵn sàng cho trẻ.
Chị Hương đã áp dụng phương pháp này ở nhà bằng cách dành thời gian để quan sát các em bé và quan sát môi trường xung quanh. Từ đó chị có cách bố trí đồ đạc trong nhà phù hợp để các con có thể di chuyển dễ dàng mà ít cần sự hỗ trợ của cha mẹ nhất. Chị cũng trang bị bàn ghế vừa tầm của con để con ngồi chơi. Các món đồ chơi thì được đặt trên kệ chứ không đặt trong thùng, để con có thể lấy đồ chơi dễ hơn. Sách trên kệ thì được quay bìa ra ngoài để con dễ nhận thấy hơn.
Đối với bé gái 18 tháng tuổi, chị Hương trang bị những cái ghế nhỏ để con có thể ngồi lên và tự mặc quần áo, mang vớ và giày. Trong phòng ngủ thì chị sử dụng nệm nhỏ để cho bé tự leo lên leo xuống khi đi ngủ và khi thức dậy. Bên cạnh đó chị luôn cố gắng sắp xếp đồ đạc đúng vị trí để giúp con đạt được cột mốc trong thời kỳ nhạy cảm về trật tự, đồng thời tập cho con tính kỷ luật và ngăn nắp.
Chị Hương luôn bố trí đồ đạc ngăn nắp để tạo môi trường sẵn sàng cho con Source: Supplied
Chị Hương nói rằng phương pháp này nhấn mạnh sự tôn trọng dành cho trẻ. Phụ huynh cần quan sát con và ghi chép lại để biết cảm nhận của con. Phụ huynh cần giúp con kết nối với môi trường xung quanh bằng cách đặt mình vào vị trí của trẻ. Phụ huynh có thể ngồi xuống sàn nhà và quan sát dưới góc nhìn của một em bé để sắp xếp đồ đạc trong nhà sao cho phù hợp với con nhất.
Việc áp dụng phương pháp giáo dục Montessori từ lúc trẻ còn nhỏ sẽ giúp trẻ sớm hình thành khả năng tự lập, giúp cho việc chăm sóc con của phụ huynh dễ dàng hơn nhiều. Khi trẻ tự lập thì cũng sẽ tự tin hơn, cảm thấy hạnh phúc hơn, niềm vui sẽ lan tỏa giúp cho phụ huynh và cả gia đình càng hạnh phúc hơn.
Thêm thông tin và cập nhật Like Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại
